System ekonomiczny najczęściej definiuje się jako zespół organizacji, gospodarstw domowych i pojedynczych ludzi, którzy działają według określonych zasad, nakazów i zakazów w dziedzinie wytwarzania (produkcji), podziału (redystrybucji), a także wymiany i konsumpcji różnych dóbr i usług oferowanych przez gospodarkę.
Jest on tylko jednym z czynników decydującym o efektywności danej gospodarki – to, czy dana gospodarka osiągnie sukces zależy od wielu czynników – wymienić tu można chociażby środowisko, w jakim dana gospodarka funkcjonuje – klimat, poziom migracji, zasoby naturalne, polityka gospodarcza czy położenie militarne. Czynniki te kształtują ramy dla działalności gospodarczej.
Ze względu na różne nieprzewidywalne zdarzenia w ramach systemów, trudno dokonać szczegółowej charakterystyki. Można jednak wyróżnić kilka podstawowych kryteriów, jakimi można się posłużyć przy ocenie.
Ważne są trzy aspekty – władza, własność, decyzje. Po jednej stronie spektrum mielibyśmy apodyktyczny totalitaryzm, a po drugiej – libertariańskie państwo stróża. Systemy te różnią się w ogromnym stopniu pod względem wyznawanej ideologii – podstawowego zestawu przekonań, który stanowi wyznacznik działań.
Totalitaryzm jest formą rządów, która próbuje zapewnić całkowitą kontrolę nad życiem swoich obywateli – własność jest głównie państwowa (a jeśli jest prywatna, pozostaje ona w dużej mierze podporządkowana władzy państwowej). Charakteryzuje się silną centralną zasadą, która próbuje kontrolować i kierować wszystkimi aspektami życia jednostki poprzez przymus i represje.
Libertarianie podzielają sceptycyzm wobec autorytetu i władzy państwowej – podstawową wartością staje się u nich wolność i swobodna konkurencja. Mamy także do czynienia z powszechną decentralizacją i afirmacją własności prywatnej. Państwo ma być jedynie stróżem, które stoi na straży bezpieczeństwa i nie ingeruje w gospodarkę.
Połączenie w analizie władzy i własności nie jest przypadkowe. Charakter władzy bardzo często określa, czym tak właściwie jest własność. Dziś najczęściej własność postrzega się jako każdy przedmiot, do którego osoba lub firma ma tytuł prawny. Własnością mogą być przedmioty materialne, takie jak domy, samochody lub urządzenia, lub też przedmioty niematerialne, które niosą ze sobą obietnicę przyszłej wartości, takie jak certyfikaty akcji i obligacji. Ważna jest także własność środków produkcji – nakłady fizyczne i niefinansowe wykorzystywane w produkcji towarów i usług o wartości ekonomicznej.
Władza nad przedmiotami pośrednio przekłada się na władzę nad ludźmi. W systemach rynkowych własność znajduje się w rękach biznesmenów. Rolą państwa jest w tym kontekście czuwanie nad bezpieczeństwem ekonomicznym obywateli. Niezwykle istotne okazują się rozwinięte procedury negocjacyjne pomiędzy różnymi grupami interesu. To one umożliwiają zachowanie stabilności systemu. Władza, własność i procesy decyzyjne pełnią w ocenie systemu kluczową rolę.
Interesantów polityki zapraszamy do przeczytania ze zmaganiami radnych z Gliwic https://gliwiceinfo.pl/2022/02/19/radni-z-gliwic-otrzymali-anonimowy-e-mail-ws-klubu-piasta-gliwice/.
